Temat: ciąża

Ciąża - tematy wyjątkowy, mistyczny, ciepły. Można pomyśleć - idealny dla literatury. A jednak nie! Choć koniec XX wieku przyniósł otwarcie na nowe tematy, ciąża nadal jest traktowana przez pisarzy po macoszemu.

Naturalistycznie

Temat ciąży, czy tym bardziej porodu, był w literaturze przez wiele, wiele lat pomijany. Nie znajdziemy w tekstach przed XX wiekiem literackiego studium rozwoju dziecka w łonie matki, rejestracji jej odczuć czy tym bardziej wrażeń ojca. O ciąży jedynie wspominano. Najczęściej jako o niechcianym fakcie, jako zagrożeniu dla moralności. Dość odważna okazała się Gabriela Zapolska, która chyba jako pierwsza zdecydowała się dotknąć tematu kobiety, która zachodzi w ciążę, jest porzucona, traci godność, traci też ciążę w uwłaczających warunkach. W Moralności pani Dulskiej autorka wskazuje nam postać służącej, która ma dziecko z paniczem. Pani Dulska robi wszystko, by uratować dobre imię rodziny, nie bacząc na dobro ciężarnej kobiety. W Kaśce Kariatydzie problem wykorzystania biednej dziewczyny dotknięty jest jeszcze mocniej. Piękna Kaśka Olejarek jest traktowana przez mężczyzn jedynie jako obiekt do wykorzystania. Kiedy Kaśka zachodzi w niechcianą ciążę, desperacja prowadzi ją wprost w ręce Sznaglowej - kobiety, która dokonuje aborcji. Zapolska podejmuje odrzucone dotąd tematy po to, by wskazać fałsz romansów buduarowych, w których kobieta jest jedynie obiektem westchnięć. Jej powieści nazywano więc „studiami położniczymi". Ciąża, macierzyństwo jest zatem traktowane przez autorkę dość tendencyjnie. Jej powieści miały poruszać tematy społeczne dotąd pomijane w dyskursie.

Pierwszy wyłom

Dwudziestolecie międzywojenne przyniosło pewne otwarcie. Kolejną odważną pisarką, która swą uwagę skupiała na kobiecie, zwłaszcza jej psychice, stała się Maria Kuncewiczowa. W swoje noweli Przymierze z dzieckiem pisarka - można rzec - idzie dalej niż Zapolska. Interesują ją bowiem niezgoda na ciążę w małżeństwie. Jednocześnie należy tu zaznaczyć, że poruszany problem jest wciąż niezwykle aktualny. Teresa bowiem to młoda mężatka, która prowadzi rozrywkowe życie. Dancingi, kawiarnie stanowią sedno jej życie. I jeszcze dbałość o ciało! Kiedy więc zachodzi w ciążę, jest to dla niej prawdziwy dramat. Myśl o tym, jak bardzo zmieni się jej ciało, zatrważa bohaterkę. Poród i wczesne macierzyństwo są męczarnią - dziś zdiagnozowalibyśmy dość szybko: to depresja poporodowa. Przymierze z dzieckiem zostaje jednak zawarte... Nowelka Kuncewiczowej była ogromnym wydarzeniem literackim i wywołała niemały skandal.

Po 89 roku

Prawdziwe otwarcie na kobiecość - z jej fizycznością, lękami, fizjologią dokonało się jednak po roku 1989. Wspomnimy tu o kilku książkach, które na różne sposoby ujmują owe tematy.

Ono Doroty Terakowskiej również dotyka kwestii niechcianej ciąży. Młoda bohaterka, Ewa zostaje zgwałcona i spodziewa się dziecka. Nie jest gotowa na macierzyństwo. Kiedy matka daje jej pieniądze na aborcję, dziewczyna ucieka z gabinetu. Choć nowego życia nie akceptuje, to jednak jest go ciekawa. Czas oczekiwania bardzo ją zmieni. Ewa zaczyna patrzeć na świat oczami nienarodzonego maleństwa. Na nowo doświadcza życia - przyrody, emocji, znaczenia kontaktu z drugim człowiekiem, zwłaszcza z własną rodziną. Ono jest nadzieją na inność, na odejście od bylejakości.

Polka Manueli Gretkowskiej to szereg krótkich felietoników kobiety, która zaszła w ciążę. Autorka jednak bynajmniej nie skupia się jedynie na rewelacjach stanu odmiennego. Choć rzeczywiście wielokrotnie Gretkowska pisze o swoim zmieniającym się ciele i przypadłościach ciążowych, konfrontując to ze stereotypami, którymi karmi się społeczeństwo. Zasadniczy trzon tej historii tworzą jednak obserwacje świata, kultury właśnie z perspektywy kobiety. Także kobiety ciężarnej.

Dziennik ciężarowca Tomasza Kwaśniewskiego to powieść dowcipna i niezwykle ciepła. Zupełnie oryginalne na polskim rynku czytelniczym jest ujęcie tematu od strony ojca. Powieść pokazuje dojrzewanie do roli ojca, do odpowiedzialności. Autor traktuje ciążę żony poważnie. Niemal wchodzi w jej skórę, aby poczuć ciężar noszenia, różnorodności doświadczanych emocji (od euforii po przygnębienie). To utożsamienie się z ciężarnością żony jest w literaturze wyjątkowe i pokazuje przełamywanie kolejnych tabu kulturowych. Ojciec to już nie tylko ten, który spłodził. Ale ten, który nosi, który rodzi i dzieckiem się zajmuje. I choć autor podejmuje temat dość lekko, to jedna z najlepszych książek o ciąży napisanych w naszym języku.

Literatura światowa o ciąży, porodzie, macierzyństwie:

Oriana Fallaci List do nienarodzonego dziecka

Risa Green Notatki przyszłej matki

Dea Trier Morch Zimowe dzieci

Doris Lessing Piąte dziecko

Rebecca Eckler Wpadka; Padam na twarz

Sue Margolis Gucci, Gucci łapci

Polly Williams Wzloty i upadki Super Mamy

Temat: ciąża

Ciąża - tematy wyjątkowy, mistyczny, ciepły. Można pomyśleć - idealny dla literatury. A jednak nie! Choć koniec XX wieku przyniósł otwarcie na nowe tematy, ciąża nadal jest traktowana przez pisarzy po macoszemu.

Naturalistycznie

Temat ciąży, czy tym bardziej porodu, był w literaturze przez wiele, wiele lat pomijany. Nie znajdziemy w tekstach przed XX wiekiem literackiego studium rozwoju dziecka w łonie matki, rejestracji jej odczuć czy tym bardziej wrażeń ojca. O ciąży jedynie wspominano. Najczęściej jako o niechcianym fakcie, jako zagrożeniu dla moralności. Dość odważna okazała się Gabriela Zapolska, która chyba jako pierwsza zdecydowała się dotknąć tematu kobiety, która zachodzi w ciążę, jest porzucona, traci godność, traci też ciążę w uwłaczających warunkach. W Moralności pani Dulskiej autorka wskazuje nam postać służącej, która ma dziecko z paniczem. Pani Dulska robi wszystko, by uratować dobre imię rodziny, nie bacząc na dobro ciężarnej kobiety. W Kaśce Kariatydzie problem wykorzystania biednej dziewczyny dotknięty jest jeszcze mocniej. Piękna Kaśka Olejarek jest traktowana przez mężczyzn jedynie jako obiekt do wykorzystania. Kiedy Kaśka zachodzi w niechcianą ciążę, desperacja prowadzi ją wprost w ręce Sznaglowej - kobiety, która dokonuje aborcji. Zapolska podejmuje odrzucone dotąd tematy po to, by wskazać fałsz romansów buduarowych, w których kobieta jest jedynie obiektem westchnięć. Jej powieści nazywano więc „studiami położniczymi". Ciąża, macierzyństwo jest zatem traktowane przez autorkę dość tendencyjnie. Jej powieści miały poruszać tematy społeczne dotąd pomijane w dyskursie.

Pierwszy wyłom

Dwudziestolecie międzywojenne przyniosło pewne otwarcie. Kolejną odważną pisarką, która swą uwagę skupiała na kobiecie, zwłaszcza jej psychice, stała się Maria Kuncewiczowa. W swoje noweli Przymierze z dzieckiem pisarka - można rzec - idzie dalej niż Zapolska. Interesują ją bowiem niezgoda na ciążę w małżeństwie. Jednocześnie należy tu zaznaczyć, że poruszany problem jest wciąż niezwykle aktualny. Teresa bowiem to młoda mężatka, która prowadzi rozrywkowe życie. Dancingi, kawiarnie stanowią sedno jej życie. I jeszcze dbałość o ciało! Kiedy więc zachodzi w ciążę, jest to dla niej prawdziwy dramat. Myśl o tym, jak bardzo zmieni się jej ciało, zatrważa bohaterkę. Poród i wczesne macierzyństwo są męczarnią - dziś zdiagnozowalibyśmy dość szybko: to depresja poporodowa. Przymierze z dzieckiem zostaje jednak zawarte... Nowelka Kuncewiczowej była ogromnym wydarzeniem literackim i wywołała niemały skandal.

Po 89 roku

Prawdziwe otwarcie na kobiecość - z jej fizycznością, lękami, fizjologią dokonało się jednak po roku 1989. Wspomnimy tu o kilku książkach, które na różne sposoby ujmują owe tematy.

Ono Doroty Terakowskiej również dotyka kwestii niechcianej ciąży. Młoda bohaterka, Ewa zostaje zgwałcona i spodziewa się dziecka. Nie jest gotowa na macierzyństwo. Kiedy matka daje jej pieniądze na aborcję, dziewczyna ucieka z gabinetu. Choć nowego życia nie akceptuje, to jednak jest go ciekawa. Czas oczekiwania bardzo ją zmieni. Ewa zaczyna patrzeć na świat oczami nienarodzonego maleństwa. Na nowo doświadcza życia - przyrody, emocji, znaczenia kontaktu z drugim człowiekiem, zwłaszcza z własną rodziną. Ono jest nadzieją na inność, na odejście od bylejakości.

Polka Manueli Gretkowskiej to szereg krótkich felietoników kobiety, która zaszła w ciążę. Autorka jednak bynajmniej nie skupia się jedynie na rewelacjach stanu odmiennego. Choć rzeczywiście wielokrotnie Gretkowska pisze o swoim zmieniającym się ciele i przypadłościach ciążowych, konfrontując to ze stereotypami, którymi karmi się społeczeństwo. Zasadniczy trzon tej historii tworzą jednak obserwacje świata, kultury właśnie z perspektywy kobiety. Także kobiety ciężarnej.

Dziennik ciężarowca Tomasza Kwaśniewskiego to powieść dowcipna i niezwykle ciepła. Zupełnie oryginalne na polskim rynku czytelniczym jest ujęcie tematu od strony ojca. Powieść pokazuje dojrzewanie do roli ojca, do odpowiedzialności. Autor traktuje ciążę żony poważnie. Niemal wchodzi w jej skórę, aby poczuć ciężar noszenia, różnorodności doświadczanych emocji (od euforii po przygnębienie). To utożsamienie się z ciężarnością żony jest w literaturze wyjątkowe i pokazuje przełamywanie kolejnych tabu kulturowych. Ojciec to już nie tylko ten, który spłodził. Ale ten, który nosi, który rodzi i dzieckiem się zajmuje. I choć autor podejmuje temat dość lekko, to jedna z najlepszych książek o ciąży napisanych w naszym języku.

Literatura światowa o ciąży, porodzie, macierzyństwie:

Oriana Fallaci List do nienarodzonego dziecka

Risa Green Notatki przyszłej matki

Dea Trier Morch Zimowe dzieci

Doris Lessing Piąte dziecko

Rebecca Eckler Wpadka; Padam na twarz

Sue Margolis Gucci, Gucci łapci

Polly Williams Wzloty i upadki Super Mamy